De BOPs & Hugo’s – Uitleg over angst
Heeft bang zijn zin? Waarom zijn we eigenlijk bang?
De alarmknop
Waarom is het handig om bang te worden? Om dit begrijpen gaan we te rade bij de oermens. De oermensen leefden in grotten en bossen vol gevaar. Dan was het best handig om flink te schrikken bij het tegenkomen van een bloeddorstig roofdier. Stel je voor dat een jager uit de oertijd geen angst zou voelen en niet zou reageren als er een grote beer opdoemde uit de struiken. Door te schrikken en angst te voelen werd als het ware een ‘alarmknop’ ingedrukt die aanzette tot reageren:
· vechten (hmm, niet zo handig met een grote beer)
· vluchten (slimme optie)
· bevriezen (stil blijven staan, op goed geluk”)).
Die alarmknop zette het oerlichaam aan om zo snel en goed mogelijk te reageren. Alles gericht op overleven. In de oertijd was het er op of er onder!
Ga maar eens na wat er gebeurde en nog steeds gebeurde in je lichaam bij een schrikreactie:
Onze ogen worden groot om de omgeving goed te kunnen scannen en de juiste vluchtweg te zoeken. We nemen spontaan een grote hap lucht zodat we zoveel mogelijk zuurstof binnenkrijgen. Ons hart gaat pompen om bloed naar vitale organen en spieren te sturen. Soms ontstaat er zelfs een spontane misselijkheid of neiging om te braken, want met een lege maag blijft er meer energie voor een overlevingsreactie. Onze spieren spannen zich maximaal aan. Best heftig!
We leven nu niet meer in oertijd, in grotten en bossen, maar die alarmknop hebben we dus nog steeds. En dat is handig als er plotseling een auto de stoep op komt rijden terwijl je aan het stoepkrijten bent… maar ons alarm gaat helaas ook vaak af als het eigenlijk niet nodig is. Vals alarm! Ons lichaam denkt dat er gevaar dreigt en onze spanning en stress gaat omhoog. Misschien herken je wel een paar lichaamssignalen van de oermens. Misschien ben je wel eens misselijk geweest van de spanning. Die hartkloppingen hebben we allemaal wel eens als we gestrest zijn. Op zich is er niks mis met een gezonde spanning bij een toets of ruzie met een vriend. Maar het wordt lastig als het alarm te vaak afgaat en te véél spanning oproept waardoor we in het rood komen…
Want rood is nood!
Dan doen je nadenkhersenen het niet meer omdat de spanning zo hoog is en je lichaam en hoofd reageren alsof je aangevallen wordt. Als we heel gespannen zijn doen we of zeggen we dingen waar we later spijt van krijgen. Ons hele lichaam is ingenomen door spanningsstofjes die maken dat je niet meer bewust en rustig reageert. Als we heel boos zijn dan zijn we ook in het rood. Rood hoort ook bij blinde paniek en angst, dan geven we alles op en willen we alleen maar vluchten. En dat is jammer! Want rood gaat altijd weer over, niemand blijft dagenlang in het rood. Als we in rood komen moeten we eerst afkoelen, rustig worden, pas daarna kunnen we weer goed met de situatie omgaan.
Oranje is handig om te herkennen omdat dat het moment vóór rood wanneer je nog iets doen dat voorkomt dat je in rood komt. En het liefst zijn we natuurlijk in groen=doen want dan ben je oké en kun je goed met spannende dingen omgaan. Een beetje gezonde spanning voelen is prima.
Rood is dus superstom! Niemand wil eigenlijk in het rood komen maar toch gebeurt het soms. En tja, nu komt het. Dat is vaak de schuld van de BOPs.
BOPS?! Wie zijn dat?
Als we ons hoofd zien als een denkfabriek dan werken de BOPs op de afdeling: ‘Zorgen maken’, daar worden de zorgen bedacht en je hersenpan in gestuurd. En die BOPs zijn nogal snel bang vandaar hun naam:
Bangmakers
Overdrijvers en Onruststokers
Paniekzaaiers en Probleemmakers
Die BOPs zitten daar de hele dag uit te kijken naar enge dingen en zodra ze ook maar iets zien dat mogelijk eng of gevaarlijk is, beginnen ze te appen op hun kleine, zweterige telefoontjes. Heel veel berichtjes met heel veel kleine en grote zorgen. En omdat ze zo bang zijn overdrijven ze graag. Ze bedoelen het goed maar ze maken het altijd groter en erger dan het eigenlijk is. Ze verzinnen er ook dingen bij. Vaak geloven ze ook dat ze de toekomst kunnen voorspellen en dan komt het nooit goed! Ze hebben het stervensdruk met al die zorgelijke berichten, ze laten je vaak erge dingen denken zoals:
“Ik durf niet met die mensen te praten, ik vind ze eng!”
“Waarom doet niemand ooit aardig tegen mij! Ze moeten me niet”
“Stel je voor dat er een ongeluk gebeurt, straks gaat er iemand dood!”
Die BOPs doen alsof ze heel slim zijn en altijd de waarheid spreken maar dat klopt niet! Ze maken allerlei denkfouten.
Ze kijken door een zwarte bril waardoor ze alleen maar slechte dingen zien, wat goed gaat dat telt niet mee
“Deze hele dag was rot!”
Ze denken in Alles-of-Niets, als één ding misgaat dan is gelijk ALLES fout!
“Ik kan het beter opgeven, het lukt toch niet meer”
De BOPs geloven dat ze de toekomst kunnen voorspellen: “Ik weet zeker dat ik die toets slecht ga maken” en dat ze gedachten kunnen lezen: “Ze denken vast dat ik iets doms zeg.”
Ze doen ook aan negatief terugdenken. “Eerder werd ik hiermee gepest dus dat gaat nu weer gebeuren”.
Ze zijn goed in het overdrijven van gevoelens door er meteen conclusies bij te trekken:
“Ik voel me gekwetst en dat is zijn of haar schuld en hij is stom”.
Het zijn vuilnisbakdenkers. Ze gooien complimenten of andere fijne dingen direct weg in de vuilnisbak. “Bij mij mislukt altijd alles” of “Ik ben lelijk”.
Het zijn soms ook fantasiedenkers. Ze bedenken er hele verhalen bij die niet echt gebeurd zijn of gaan gebeuren.
Grote mensen hebben vaak last van oorzaakdenkers. Als er een probleem is dan willen ze persé de oorzaak weten alsof dat de enige manier is om het op te lossen.
Wat een onzin! Wat een sukkels die BOPs. Vraag: Welke denkfouten maken jouw BOPs weleens? Of herken je denkfouten bij je ouders of vrienden?
Gelukkig is er ook goed nieuws! Er is ook een andere afdeling in jouw denkfabriek en dat is het ‘Gezond Verstand’ en daar wonen de pientere HUGO’s.
De Hugo’s. Wat zijn dat nou weer?
Helpers
Uitdagers
Geruststellers
Oplossers
De HUGO’s dagen de BOPs uit en geloven al die onzin helemaal niet! De HUGO’s zien haarscherp wanneer het vals alarm is en zij kunnen het alarm ook weer uitzetten. Dit doen ze door slimme vragen te stellen, zoals:
· Is dit echt waar? Klopt dit wel helemaal? Is het niet overdreven?
· Is het echt zo erg? Is het belangrijk wat anderen hiervan denken?
· Stel dat het zo is, is dat dan het einde van de wereld? Weet ik zeker dat dit daadwerkelijk gaat gebeuren?
· Vergeet ik niet iets wat ik er zelf aan kan doen? Wat kan nog wel? Ben ik niet iets positiefs vergeten?
Hugo’s geven vaak ook handige tips:
· Probeer het gewoon, het hoeft niet meteen te lukken. Iedereen maakt wel eens een fout!
· Het is niet belangrijk wat anderen denken. Niemand is perfect.
· Elk gevoel gaat over. Voel het maar gewoon, het is er toch al.
· Boos worden heeft weinig nut. Daar bereik ik niks mee.
· Het zijn maar gedachten, woorden in je hoofd die voorbijgaan (blablabla).
De HUGO’s kunnen ook helpen om makkelijker te ontspannen, dingen te doen die je fijn vindt of waar je goed in bent. Ze zijn ook gek op dingen doen met vrienden of sporten. Ze zijn experts in alles wat goed voor je is en waardoor je je beter voelt! De HUGO’s zijn aardig en lekker duidelijk. Ze laten niet over zich heen lopen, ze bewaken de grenzen en zorgen dat je goed voor jezelf opkomt.
De HUGO’s zijn een stuk slimmer maar soms wel wat lui. De BOPs werken heel hard en fanatiek omdat ze zo bang en boos zijn. De HUGO’S moeten soms aan het werk gezet worden, dat lukt niet altijd in je eentje. Dan kun je de hulp van je ouders en misschien ook van een psycholoog of therapeut goed gebruiken.
Daarnaast is er ook hulp vanuit een Adviesburo zoals bij elk bedrijf. En wie zit er in dat adviesburo Wie helpt jou als de BOPs te hard praten of als de Hugo’s even zitten te chillen? Dat is bij iedereen anders maar vaak zitten daar ouders in maar ook vrienden, wijze oma’s of opa’s of een leraar.
En uiteraard is er ook een Baas in jouw denkfabriek. De belangrijkste persoon, iemand die alles beslist en overziet vanuit een luxe kantoor met grote ramen en schermen. Wie zit daar op zijn chique bureaustoel? Wie is er eigenlijk de baas over de BOPs en HUGO’s? Wie beslist welke afdeling vakantie mag nemen? Wie mag er BOPs ontslaan?...
Jij natuurlijk!
Jij bent de baas in je eigen hoofd. En met hulp van jouw adviesburo kun je leren om een sterke baas te worden die goed met spanning en angst omgaat.